پوهندوی عبدالاحد خالقی: استاد پوهنتون پولی تخنیک کابل

تجربه نشان داده است كه عوامل مختلف بالاي موثريت موسسات ترانسپورتي تاثير گذار است.

افزايش باز دهی موسسات ترانسپورتي اعم از سكتور دولتي و سكتور خصوصي مربوط به استفاده موثر از وسایط نقلیه بوده كه اين خود عمدتا” به دومسئله چون  خصوصیات ساختمانی واسطه نقلیه و نحوه بهره بردای بهتر از آنها بستگی دارد.

تدابیر مختلف ساختمانی که هنگام طرح ریزی و تولید وسايط نقليه و اجزای متشکله ان اتخاذ میگردد بايد قابلیت کار اتوموبیل را درمدت دوامدار بهره برداری حفظ  نماید و کوشش بعمل آید تا تمام خواص اتوموبیل درسطح بلند باشد . چون کشور ما فاقد فابریکات طرح ریزی و تولید اتوموبیل  میباشد لذا نمیتوانیم  از طریق طرح ریزی مناسب و تولید باکیفیت  ساختمان اتوموبیل بالای بلند بردن کیفیت اتوموبیل ها تاثیرگذار باشیم . پس صرف با بهره برداری بهتر از وسایط نقلیه میتوان بالای موثریت کار آن و در نتيجه بالاي اقتصاديت موسسه ترانسپورتي تاثیر مثبت نمود.

 حالت تخنیکی اتوموبیل درجریان بهره برداری از اثر عوامل ثابت و عوامل تصادفی همواره تغییر مینماید بنا” با استفاده معقول  تخنیکی ازوسایط نقلیه و اجرای بموقع خدمات تخنیکی و ترمیم ، سطح بلند حالت تخنیکی وسایط نقلیه حفظ شده میتواند.

عوامل ثابت، زاده فعالیت اتوموبیل و عمل متقابل ودوامدار میخانیزم ها و پرزه جات ان میباشد که درنتیجه آن بارهای ستاتیکی ، دینامیکی و سایکلی بالای پرزه جات عمل نموده ، اصطکاک و حرارت  تولید شده و تعاملات فزیکی – کیمیاوی  درعناصر متشکل اتوموبیل بوقوع می پیوندد که  سبب تغییر متواتر پارامتر های هندسی و ساختمانی پرزه جات میگردد.

عوامل تصادفی دراثر بهره برداری نا معقول ازاتوموبیل و عدم رعایت مقررات بهره برداری ( اشتباه درکار راننده ، ازدیاد بار بالای پرزه بیش از حد مجاز ، موجودیت نقص مخفی درساختمان پرزه ، حادثات ترافیکی و غیره ) بالای اتوموبیل وعناصر آن میباشد.

برعلاوه عوامل فوق الذکر،  شرایط بهره برداری ( حالت ونوع پوشش سرک ، شرایط اقلیمی- طبیعی ، شرایط حرکت )  نیز بالای وضع تخنیکی اتوموبیل تاثیر دارد که سبب تشدید  تغییر وضع تخنیکی اتوموبیل میگردد.

دراثر عوامل فوق الذکر تغییرات دراجزای متشکله اتوموبیل رونما شده وباعث کاهش کار نورمال آنها میگردد و درنتیجه اتوموبیل قابلیت کار خود را قسماً یا طور مکمل ازدست میدهد یابه عباره دیگر عوارض و امتناع دراتوموبیل ایجاد میشود.

به منظور جلوگیری ازبروز عوارض و امتناع و افزایش مدت کار اتوموبیل ، تامین مصونیت حرکت، کاهش مصارف ترمیم جاریه ، تقلیل  تاثیرات مضر اتوموبیل بالای محیط زیست و بالاخره بلند بردن اطمینانیت کار اتوموبیل لازم است تا یک سلسله امور وقایوی بالای اتوموبیل اجرا گردد که بنام خدمات تخنیکی یاد میشود.

خدمات تخنیکی عبارت از مجموعه امور کنترولی – تشخیصی ، ادجست کاری ، محکم کاری ، الکتروتخنیکی ، مراقبت تایر ها ، تبدیلی روغنیات، جمع و جاروب ، شستشو  و غیره  بوده که  بشکل منظم بعد از گردش معین مطابق پلان بالای واسطه نقليه اجرا میشود.

درصورتی که  خدمات تخنیکی بصورت منظم درموعد معین ان اجرا گردد  قابلیت کار واسطه نقلیه  حفظ شده، عوارض درقطعات ماشین تقلیل یافته، مصرف مواد سوخت و روغنیات کاهش میابد و سرانجام اطمینانیت بهره برداری و مصونیت حرکت اتوموبیل بلند رفته و مدت کار واسطه نقلیه الی فراررسیدن ترمیم اساسی افزایش میابد.

خدمات تخنیکی بعد از گردش معین به کیلومتر که بنام تناوب خدمات تخنیکی یاد میشود بالای اتوموبیل اجرا شود. تناوب خدمات تخنیکی برای هر مارک ومودل اتوموبیل توسط فابریکات تولید کننده تعین گردیده است که درکتاب رهنمای استفاده از واسطه نقلیه درج میباشد.

خدمات تخنیکی شامل انواع مختلف بوده و در اينجا صرف خدمات تخنیکی یومیه ، خدمات تخنیکی نمبر یک و نمبر دو را مختصراً توضیح میدهيم :

خدمات تخنیکی یومیه

خدمات تخنیکی یومیه شامل کنترول عمومی ازوضع ظاهری اتوموبیل، پرکاری مواد سوخت ، روغنیات و مایعات تخنیکی، جمع و جاروب، شستشوی اتوموییل کنترول فعالیت الات تنویری و اشارات، برف پاک ها، حالت کابین ، بادی، شیشه ها ، ائینه عقب نما، بانت، حالت کمانی ها،  تایر ها کنترول حرکت اشترنگ ، محرکه برک ها ، سیستم های انجن ، سیستم ها و الات کنترولی واقع درسوچبورد درحالت ساکن و درحال رفتارو غیره  میباشد.

خدمات تخنیکی یومیه هرروزبعد از برگشت واسطه نقلیه از لین به موسسه  ویا قبل از رفتن ان به لین  توسط دریور اجرا شود.  اجرای باکیفیت خدمات تخنیکی یومیه ، تعداد امتناع را درلین کاهش میدهد.

خدمات یومیه بخاطر تقلیل  امتناع  درلین خیلی موثر وضروری است زیرا امتناع درلین سبب قطع کار ترانسپورتی اتوموبیل  میگردد واتوموبیل به خاطر رفع امتناع  باید به موسسه برگشت کند.

قابل تذکر است که امور خدمات تخنیکی نمبر یک و نمبر دو باهم مشابه و یکسان است اما تناوب و حجم امور خدمات تخنیکی نمبریک نسبت به نمبر دو متفاوت است همچنان تعداد نقاط مراقبت شونده درخدمات تخنیکی نمبردو نسبت به نمبر یک بیشتر است. قابل ياد آوري است كه اجراي خدمات تخنيكي نمر يك اكثرا” بعد از 5000 كيلومتر و خدمات نمبر دو بعد از 20000 كيلومتر صورت ميگيرد. اين ارقام نظر به نوع واسطه نقليه و شرايط كه در آن بهره برداري ميگردد قابل تصيح ميباشد.

خدمات تخنیکی نمبریک

خدمات تخنيكي نمبر يك شامل امور کنترولی – تشخیصی ، محکم کاری و ادجست کاری طور اختصاصی بالای قسمت های  ترانسمیشن و حصه عقبی، سیستم فرمان، سیستم برک ،کنترول حالت ترتیبات تخفیف دهنده تکان ، حالت تایر ها و فشار هوای داخل تایرها، کابین ، بادی و بانت ،سیستم تغذیه، تجهیزات برقی، امور پاک کاری و چربکاری ميباشد.

خدمات تخنیکی نمبر دوم

خدمات تخنيكي نمبر دو شامل امور کنترولی – تشخیصی ، محکم کاری و ادجست کاری بالای  قسمت هاي مختلف انجن ، سیستم سردسازی و چربکا ری ،ترانسمیشن و حصه عقبی، سیستم فرمان و حصه پیشرو، کنترول قابلیت کار عناصر ی که خواص برک گیری را تامین میکنند،  کابین يا سالون ، بادی ، سیستم تغذیه انجن های بنزینی و دیزلی، کنترول بطری و عناصر متبط به سیستم برق اتوموبیل، الات تنویری و اشارات، امور چربکاری و پا ک کاری .

فعالیت موسسات ترانسپورتی توسط یک سلسله  شاخص ها ی کومپلکسی دیگر نیز ارزیابی میشود. هرگاه این شاخص درسطح بلند قرار داشته باشد موسسه طور موثر فعالیت می نماید.

 عمده ترین شاخص های بهره گیری از وسایط نقلیه  ذیلاً تشریح میگردد:

ضریب اعزام به لین:

ضریب اعزام به لین بیانگرحد اعزام وسایط نقلیه به لین غرض اجرای انتقالات است یا عبارت ازنسبت تعداد وسایط نقلیه اعزام شده به لین بر تعداد مجموعي وسایط نقلیه  درموسسه میباشد.

ضریب امادگی تخنیکی :

این ضریب سطح امادگی وسایط نقلیه را ازلحاظ تخنیکی برای اجرای انتقالات ارزیابی میکند و عبارت ازنسبت تعداد وسایط نقلیه دارای حالت فعال تخنیکی بر تعداد مجموعي وسایط نقلیه  درموسسه میباشد.

ضریب امادگی تخنیکی به شرایط بهره برداری و سازماندهی خدمات تخنیکی و ترمیم مربوط میباشد . اگر از اتوموبیل درشرایط نامساعد ( سرک های خامه ، آب و هوای بسیار گرم ویا بسیار سرد ، جاده های مزدحم ، جاده  دارای میلان زیاد و گولایی ها و غیره ) استفاده گیری بعمل اید درچنین حالت تعداد واقعات ترمیم جاریه افزایش میابد که سبب تقلیل ضریب امادگی تخنیکی میشود. انجام امور به موقع و باکیفیت خدمات تخنیکی و ترمیم ، ضریب امادگی را بلند میبرد.

سرعت تخنیکی:

سرعت تخنیکی عبارت ازنسبت گردش عمومی اتوموبیل بر زمان حرکت ان درلین است.سرعت تخنیکی به شرایط جاده ( نوع و حالت پوشش سرک،عرض جاده،قابلیت دید درجاده ؛ شدت جریان ترافیک  )،بار واسطه نقلیه، حالت تخنیکی اتوموبیل و همچنان تعداد توقفات اتوموبیل درلین ( برای وسایط مسافربری) مربوط میباشد. درمحاسبه سرعت تخنیکی،  کمیت زمان حرکت اتوموبیل شامل  زمان بارگیری و تخلیه ( برای وسایط باربری ) ویا زمان توقف اتوموبیل درایستگاه های وسطی ونهایی ( برای وسایط مسافربری شهری )  نمی باشد

سرعت بهره برداری:

اندازه گردش که یک اتوموبیل طور اوسط دریک ساعت کار می پیماید  بنام سرعت بهره برداری یاد میشود. طور محاسبوی از حاصل تقسیم فاصله طی شده توسط اتوموبیل ( به کیلومتر ) و زمان کار اتوموبیل درلین ( به ساعت) بدست میاید.

زمان کار اتوموبیل درلین شامل  زمان حرکت اتوموبیل درلین و زمان بارگیری و تخلیه ( برای وسایط باربری ) ویا زمان توقف اتوموبیل درایستگاه های وسطی ونهایی ( برای وسایط مسافر بری شهری ) میباشد.

فاصله انتقال بار بالای سرعت بهر ه برداری وسایط نقلیه تاثیر دارد. هرگاه فاصله انتقال بار کم شود تعداد پهره افزایش میابد که درچنین حالت فیصدی زیاد زمان بهره برداری را  زمان بار گیری و تخلیه احتوا میکند که از سبب ان سرعت بهر برداری کاهش میابد.

سرعت بهر برداری شاخص بسیار مهم کیفیت کار وسایط نقلیه مسافربری میباشد. این سرعت موثریت استفاده از اتوموبیل را نشان میدهد زیرا درصورت بلند بودن سرعت بهره برداری ، پروسه  انتقال مسافرین توسط واسطه نقلیه دروقت کم صورت می گیرد.

سرعت مواصلاتی : 

 نسبت فاصله طی شده توسط بس بر زمان حرکت آن درلین وزمان توقف ان درایستگاه های وسطی بنام سرعت مواصلاتی یاد میشود(  زمان توقف بس درایستگاه های نهایی شامل  سرعت مواصلاتی نمی باشد ) .

سرعت مواصلاتی نیز شاخص مهم کیفیت کار سرویس ها  درشهر میباشد كه بالاي مدت زمان انتقال مسافر از یک نقطه به نقطه دیگر تاثیر دارد.

ضریب استفاده ازگردش:

عبارت ازگردش طی شده توسط اتوموبیل معه بار بر گردش عمومی اتوموبیل میباشد.

گردش عمومی متشکل از گردش معه بار، گردش بدون بار و گردش صفری اتوموبیل میباشد.  فاصله طی شده توسط اتوموبیل  ازموسسه ترانسپورتی تا محل بارگیری و ازمحل تخلیه تا موسسه ترانسپورتی بنام گردش صفری یاد می شود.

ضریب استفاده ازگردش به موقعیت موسسه ترانسپورتی نظر به محل بارگیری و محل تخلیه وهمچنان به سازماندهی انتقالات بار مربوط میباشد.

بدین ترتیب شاخص های موسسات ترانسپورتی که فوقاً تشریح گردید بیانگر چگونگی  کار موسسات ترانسپورتی میباشد و امور موسسات ترانسپورتی توسط انها مورد ارزیابی قرار می گیرد. درصورت حفظ شاخص های مذکور درسطح بلند ، مولدیت کار وسایط نقلیه بلند رفته ، قیمت تمام شد انتقالات کاهش یافته و درمجموع  عواید موسسه افزایش بعمل می اید .  برای انکه شاخص های مذکور درسطح بلند حفظ گردد لازم است تا تما م عوامل که دربلند بردن آنها ها تاثیر دارد درجریان بهره برداری مورد توجه قرار گیرند، بخصوص فاکتور های که در فوق به آنها اشاره گردید.

اجرای خدمات تخنیکی وترمیم باکیفیت وسایط نقلیه  یکی از عوامل خیلی ها مهم و موثربالای شاخص های کومپلکسی فوقاً مطالعه شده  موسسات ترانسپورتی بشمار میرود.

قابل یاد آوریست که موثریت استفاده از وسایط ترانسپورتی و کیفیت امور خدمات تخنیکی زمانی بلند میرود که از پرسونل  مجرب مسلکی استفاده بعمل آید.