((تیمورشاه قویم ))
حقوق وشرایط مشارکت در انتخابات
اشتراک درانتخابات حق مسلم تمام افغانهاست که این موضوع در قانون اساسی کشوروقانون انتخابات با شرایط آن تذکر داده شده است که چه کسی خود را کاندید کند وکی میتواند رای دهد و آنها چه اوصاف را باید دارا باشند،فهم این موضوع از ضرورت هایست که دانستن آن جهت اشتراک در انتخابات خیلی مهم وضروریست. اینکه در آستانهء انتخابات ریاست جمهوری قرار داریم، چگونه خود را از نامزدان آگاهی دهیم، واقعاً دشواراست زیرا دیده شده که بعضی برای کسب نام و منصب خود را کاندید انتخابات می نمایند. گروهی هم شاید خود را امتحان نمایند که چقدر طرفدار و همراه دارند. بعضی هم برای خدمت مردم واعتلای افغانستان خود را کاندید مینمایند. که دراین میدان رقابت،تشخیص وانتخاب کسی که خاص برای آبادی کشور ، عدالت اجتماعی و حاکمیت قانون در انتخابات نامزد میباشد دقت، شناخت واعتماد را میطلبد چون همه ای نامزدان ، وعده های فراوان برای مردم میدهند.
کشور ما نیاز به کسی دارد که واقعاً از ملت حمایت کند و حمایت ملت را داشته باشد، موفقیت یک رهبرداشتن حمایت ملت میباشد. چنانچه در قانون اساسی کشور اشاره شده، “اتباع افغانستان حق انتخاب کردن و انتخاب شدن را دارا میباشند”(مادۀ سی وسوم قانون اساسی).در ادامه ی آن در مورد حقوق وشرایط استفاده از حق، گفته شده است و آنرا به قانون دیگری محول نموده که آن قانون انتخابات میباشد.
ماده سيزدهم قانون انتخابات :
شرايط انتخاب کننده گان:
شخصی واجد شرایط آتی حق رای دهی درانتحابات را دارا می باشد:
1- حد اقل اکمال سن(18)سال درروز انتخابات.
2- داشتن تابعیت افغانستان هنگام ثبت نام به حیث رای دهنده.
3- عدم محرومیت از حقوق مدنی وسیاسی به حکم محکمه ذیصلاح.
4- ثبت نام به حیث رای دهنده توسط کمیسیون.
همچنان کاندیدان انتخابات ریاست جمهوری باید واجد شرایط مندرج قانون اساسی باشند.
ماده شصت ودوم قانون اساسی : شخصی که به ریاست جمهوری کاندید میشود ،واجد شرایط ذیل می باشد:
1- تبعۀ افغانستان،مسلمان ومتولد از والدین افغان بوده وتابعیت کشوری دیگری رانداشته باشد؛
2- در روز کاندید شدن سن وی از چهل سال کمتر نباشد؛
3- از طرف محکمه به ارتکاب جرایم ضد بشری،جنایت وحرمان ازحقوق مدنی محکوم نشده باشد.
هیج شخص نمیتواند بیش از دو دوره به حیث رییس جمهورانتخاب گردد.
استفاده ازحق رای درانتخابات خیلی مهم و سرنوشت ساز در تعیین حاکمیت سیاسی کشور است. رای دهندگان باید این را بدانند که رای شان نمایانگر مسوولیت ووطیفه اخلاقی وملی شان است. در مقابل پول، قدرت ومنصب رای دادن یعنی عزت و آبروی کشور و مردم خود را به بازی گرفتن است، در مقابل خواهشات نفسانی رای دادن یعنی تیشه زدن بر ریشه وجدان است.
برعلاوه رای دهنده باید بداند که کاندیدی راکه انتخاب میکند شخص خدمتگار به ملت ،حامی وپیرواستقلال و آزادی کشور باشد. پس باید هوشیارانه عمل نمود و کسی را که مسلمان و دلسوز به وطن باشد انتخاب کرد تا در مقابل وجدان خویش پاک و آرام بوده که باعث ندامت ما درآینده نشود، به کسی رای بدهیم تا روند دولت سازی و ملت سازی را در همکاری کامل با مردم تعقیب و پیاده نماید.
شرایط انتخابات در صورتى معنی پيدا مى‏كند كه انتخاب کننده گان درحق انتخاب ‏كاملاً آزاد باشند و هيچ عاملى از داخل و خارج به ارادۀ وى تاء ثیر وارد نکند و او را در گزينش يكى‏از کاندیدان مجبور و ملزم نسازد در غير آن ‏انتخابات بی معنی ومفهوم خواهد بود چرا كه مكلف‏كردن کسی به انتخابات اجبار است و هر نوع‏اجبار با اصل آزادى انتخابات مغايرت دارد .
هر فرد مختار است که رأي خود را درانتخاب استعمال نماید يا ازآن امتناع ورزد. انتخابات در افغانستان پاسخي به مطالبات و خواسته هاي ملی يعني ارادۀ افغانها در تعيين حاكميت سیاسی است. هر گاه فضاى انتخابات ازهر گونه مرزبندى ها به دور باشد و در مبارزات انتخاباتی از دیداخلاقی با در نظر داشت قانون اساسی و قانون انتخابات بهره گیری شود، آن گاه سبب ثبات و تعادل در جامعه شده وهر افغان به سهم خود قادر مى شوند نقشى مثبت در پيشـرفت و اعتلاى نظام سیاسی کشور ايفا كند.
به هرصورت عدالت سياسی در حق انتخاب کردن خلاصه نميشود حق انتخاب شدن از نظر عدالت اهميت بيشتری نسبت به حق انتخاب کردن دارد. بطور مثال اگر شما حق داشتيد رای بدهيد خيلی خوب است، اما اگر حق انتخاب شدن محدود به افرادی خاص و بر اساس صلیقهای خاص سياسی باشد آنوقت محدوديت حق انتخاب شدن به منزله محدود شدن اختيارات انتخاب کننده گان است و اگر برای يک کرسی تنها يک کانديدا باشد ديگر حق انتخاب مطرح نيست .

موسسۀ فکری برشنا به این باوراست که اگرهمۀ مردم افغانستان بر اساس حقوق وشرایط که درقانون اساسی وقانون انتخابات تسجیل گردیده جهت برگزاری انتخابات آزاد و سالم، در تعيين سرنوشت سیاسی كشورخود اقدام كنند گامیست برای اعتلای وطن ولي در صورتيكه حقوق و شرايط انتخابات ناقص وانحصاري باشد انتخابات نه تنها از آزادي و سلامت برخوردار نبوده، بلكه انتخابات خلاف قانون و بي‌اعتبارمیباشد، چون اصل بر اين است که در انتخابات همه گاني، بایدافراد جامعه امکان مشارکت را داشته باشند وهمان گونه که حق انتخاب کردن را دارند حق انتخاب شدن را نیز داشته باشند.