نویسنده: نذیراحمد”افضلی”

افغانستان در طول سالهای متمادی نقطه عطف در تجارت بین کشورهای گوناگون بوده است، چنانچه در دوره های گذشته میسرهای تجارتی از این مرزوبوم گذشته  که یکی هم راه ابریشم است که گواه براین ادعاما حساب می گردد.

افغانستان بنابر موقعیت که از لحاظ جغرافیایی در آسیای مرکزی و جنوبی اتخاذ نموده است می تواند برای کشورهای چون ازبکستان، تاجکستان،ترکمنستان، چین، پاکستان، هندوستان، ایران و برخی از کشور های در همسایگی دور این کشور ها نیزامکان آن وجود دارد که، افغانستان برای کالا های تجارتی آنان به یک بستربسیار مناسب انتقالاتی، تبدیل گردد.

دراینجا می خواهیم تا از ظرفیت های که کشورما در عرصه های تجارتی دیگرکه دارد بحث نه نمایم و تنها در مورد اینکه افغانستان تا چه حد می تواند میسرترانزیتی مخابرات در منطقه باشد و یا به آن تبدیل شود به نکاتی اشاره می نمایم. هرچند از آغاز فعالیت های تلیفونی در افغانستان سالهای زیادی می گذرد و درست در زمان امیرحبیب الله خان نخستین هسته های ارتباط مخابراتی به شکل ساده و با تکنالوژی همان زمان آغاز به کار نمود ولی با گذشت زمان مخابرات در کشور انکشاف نمود.

در گذشته ها که موضوع مخابراتی دیجتلی مطرح نبود اهمیت زیادی به ارتباطات بیرون مرزی چندانی اهمیت نداشت هم زمان با انکشاف تجارت و دخیل شدن مخابرات دیجتیلی در تجارت و معاملات روزمره آن مفکوره تجارت از طریق مخابرات نیز به میان آمد.

ولی بعداً موضوع خود تجارت مخابرات بوجود آمد تا جای که موضوع “عصر ارتباطات” امروز ها بر سر زبان افتاده است.

تجارت مخابرات یعنی بکار انداختن تمامی موارد یا وسایل که از طریق آن مردم باهم ازتباط برقرار می نمایند و مخابرات بین شان تأمین می گردد.  کشورهای منطقه نیز به اهمیت مخابرات پی برده اند و همه در تلاش اند تا ازین تجارت زود ثمر و اشتغالزا به وجه احسن سود ببرد. دراینجا مروری کوتاه تنها برتجارب مخابرات و تجارت آن را در کشور هند می نگریم.

سرمایه گذاری ها در سکتور مخابرات در کشور پهناور هند بعد از سال 1994 آغاز گردید.  در سال 1994 برای هر یک هزار نفر تنها 14 لین تلیفون جداگانه وجود داشت.  بعداً در سال 2002 اصلاحات درعرصه تجارت محابرات آغاز گردید و این تعداد افراد به 40 لین برای هریکهزارنفر تقلیل یافت. در حال حاضر172 لین تلیفون برای هریکهزار نفر رسیده است.  در کشور هند بیشتر مردم از تلیفون های عامه استفاده می نمایند، بنابر این دولت در دهه نود میلادی برای این منظور پروگرام انکشاف دهات را روی دست گرفت.

اهداف دیگرکه در بخش تلیفون روی دست قرار گرفته بود یکی هم  این بود که برای 600000 قریه تلیفون در دسترس قرار داده شود این کار از آغاز دهه نود الی سال 2002 ادامه یافت که درهمان سال به 467000 قریه رسید.  و در سال 2002 حدود یک میلیون دفترهای ” پی. سی . او”  یا تلیفون های عامه وجود داشت واین مراکز خدمات انترنت را نیز انجام می دهند.

کشور هند از مخابرات به صورت بسیار وسیع در تجارت، اقتصاد و بازاریابی برای کالا های خود در عرصه مطبوعات رادیو تلویزیون و به خصوص در عرصه سینما هند از مخابرات الکترونیکی به پیمانه های زیادی کارمی گیرد.

بخش صنعت تولید فلم های هند که درممبی “بمبی” قرار دارد سالانه در این کشور بیش از یکهزار فلم ساخته می شود که همه ازطریق مخابرات شامل تلیفون های موبائیل، تلویزیون، رادیو اخبار، مجلات و انترنت برای تماشا گران فرصت اشتراک در جشنواره ها و یاهم در ارزیابی های فلم ها ارتباط با برنامه ها از طریق مخابرات تأمین می گردد. و سالانه صدها میلیون دالر امریکایی عاید بخش مخابرات را دربرمی گیرد. همچنان کشور هندوستان توانسته است تا افراد کارگر مسلکی را در عرصه مخابرات تربیه و در این بخش به کار بگمارد. که در مارکیت بین المللی و کمپنی های بزرگ مخابراتی برای کارمندان بخش Call centre  خود از افراد ورزیده کشور هند در کشور خودشان استفاده می نماید و تنها کشور هندوستان از مرکز Call centre یا مرکز جوابدهی به تلیفون های مشتریان که یک کار ساده هم است سالانه بیش از 20 میلیارد دالر امریکایی درسال 2006 بدست می آرود.

از سوی دیگر از فراورده های مخابراتی و پیشرفت های که اخیراً در این بخش به میان آمده درعرصه های سیاست نیز ازآن کارگرفته می شود درسال روان که هند بزرگترین انتخابات را با اشتراک 700 میلیون نفر واجد شرایط برای انتخابات را برگذارنمود درآن از تکنالوژی مخابرات استفاده اعظمی را نمود چناچنه دادن رأی یک نفر در هندوستان به 10 سنت که معادل پنج افغانی می گردد هزینه برداشته است درحالیکه درکشورما این هزینه برای فی نفر واجد شرایط 2 هزار افغانی که معادل به 40 دالر امریکایی می گردد، بوده است، از سوی دیگر مشکلاتی دیگر چون شمارش فی برگ انتخابات درصورتی که تعداد اشتراک کننده ها میلیون ها تن باشد این کار ماه ها را در بر می گیرد، استخدام بیش از 250 هزار کارمند داخلی و خارجی و مصارف بیش از حد  در این راستا و در صورت اینکه انتخابات به دور دوم هم کشیده شده باشد مصارف دو چندان درآن به مصرف می رسد، که می بایست در صورت داشتن تکنالوژی مخابراتی همانند کشور هند و یا بهتر ازآن، پول هنگفتی به مصرف نمی رسید و در پروژه های اقتصادی و زیربنایی کشور از آن به وجه احسن استفاده می گردید.

درسال قبل یعنی 1387 خورشیدی عواید وزارت مخابرات کشور درحدود یکصد میلیون دالرامریکایی بوده است.

درحال حاضرهم کار روی انکشاف و توسعه آن درشهر های بزرگ و دهات مخابرات در سراسر کشور آن چنانکه مقامات مسوول دربخش مخابرات می گویند به شدت جریان دارد و در آینده نزدیک شبکه فایبر نوری که یکی از بزرگترین و اقتصادی ترین شبکه های بخش مخابرات است، تکمیل خواهد گردید و درقیمت های مکالمات روزمره تلیفونی کاهش چشمگیر به میان خواهد آمد.

دریک نگاهی کوتاه پروژه های راه اندازی شده مخابرات درکشور خوب بوده، اما مشکل کیفیت مخابرات که عمده ترین دلیل آن هم استفاده از ستلایت ها ست در برابرآن یک چالش تا امروز همچنان یک خارآزار دهنده درمقابل همه دست آورد های آن وجود دارد که، با به بهره برداری سپردن شبکه فایبر نوری امید رفع شدن مشکلات کیفی مخابرات درافغانستان نیز رود.

با این همه گفته های که در سطرهای بالا ذکر گردید پیشنهاد می گرددکه:

1- وزارت مخابرات در پلان های کوتاه مدت و دراز مدت روی پروژه های  توسعه  مخابرات و دسترسی سهل مردم شهرها و دهات، به آن توجه جدی نماید.

2- ازینکه مخابرات مزایایی بیشتر در روند کارهای اداری و تجارتی دارد و کار های گمرکی که ارتباط زیاد به تجارت دارد با استفاده از تکنالوژی مخابرات می توان در کارآن سرعت و دقت را بوجود آورد و همچنان باعث افزایش در عواید و سهولت در ایجاد کار و امور صادرات و واردات می گردد.

3- هرچند مراکز برای تربیه کادرهای بخش مخابرات و تکنا لوژی معلوماتی حالا هم  وجود دارد، ولی در پهلوی آن تأسیس مکاتب، انستیتوت های مسلکی و پوهنتون های تکنالوژی معلوماتی و مخابرات ضروری پنداشته می شود، تا درعینی زمانی که پروژه های مخابرات انکشاف می یابد کمبود کادر محسوس نگردیده و درضمن درصورتی که فارغان این مراکز به زبان انگلیسی و یا زبان های دیگر چون عربی و غیره  که در مارکیت کار، جای دارد بلدیت داشته باشند آنان می توانند همانند جوانان و افراد با تجربه و کارفهم جامعه هندی و تعدادی از کشورهای دیگر در کشور خود شان سالانه میلیارد ها دالر از طریق کار دربخش های مختلف کمپنی های بزرگ دربخش مخابرات را بدست آورده، وارد کشور شان نمایند.

4- چون پروژه های مخابرات زود ثمر و اشتغالزا است و ضرورتی زیادی به آموزش ندارد اگر به دهات انکشاف داده شود خدمات آن را افراد تعلیم نیافته نیز می توانند انجام دهند که باعث پیدا نمودن کار برای آنها خواهد شد. با گسترش مخابرات، خدمات بانکی، اداری، تعلیم و تربیه، تداوی صحی از راه دور و دهها مورد دیگر توسط همین تکنالوژی و مخابرات صورت می گیرد و از جانبی هم کار و مصروفیت دایمی برای تعداد زیادی از مردم پیدا خواهد شد که خود در آوردن نظم و امنیت که سرچشمه آن دهات می باشد، رول بسزایی بازی خواهد کرد.

منابع:

یاد داشت های شخصی نگارنده

مصاحبه های انجام شده با مقامات مسوول بخش مخابرات کشور

انترنت

دایرة المعارف