نجیب الله اسلمی

در روند صلح افغانستان‌ همسایگان این کشور نقش مهم و اساسی را برخوردار استند.  پاکستان با ارتباطات وسیع که با گروه های چون طالبان و شبکه حقانی دارد  از جایگاه ویژه در این روند برخوردار است . این کشور به دلیل خصوصیات جغرافیایی ، چگونگی نحو تعامل و مواضع آن ، اثرات مستقیم بر شکل گیری موازنه قوا در منطقه دارد . روابط پاکستان و افغانستان هیچگاه به اندازه حاکمیت طالبان در کابل خوب و حسنه نبوده است، و این در حالی است که بسیاری از کارشناسان ، اصولا حکومت طالبان را یک حاکمیت پاکستانی میدانند تا افغانی ؛ زیرا به باور این عده  طالبان از همان ابتدایی امر با پشتیبانی و حمایت مستقیم ارتش و سازمان جاسوسی پاکستان ( آی اس آی) وارد افغانستان شده اند یعنی از گذشته های دور روابط طالبان و پاکستان خوب و حسنه بود و پاکستان از طالبان حمایت داشته.

چنانچه گفته شد در بین بازیگران خارجی پاکستان نقش محوری در بحث صلح افغانستان را دارد ، قسمی که در مباحث قبلی تیوری های فرضی سیاست پاکستان را بیان نمودیم و بنابر شواهد عینی و ذهنی نقش پاکستان را در جنگ افغانستان اساسی شمردیم ،  پس نتیجه میگیریم که ، همانطوری که پاکستان در جنگ افغانستان نقش اساسی و تعین کننده داشته در صلح نیز میتواند نقش اساسی را بازی کند . مردم عام پاکستان با توجه به رشد خشونت ها ، بمب گذاری و کشتار غیر نظامیان موافق تامین صلح استند ،  اما موضع حکومت پاکستان و همچنین اهداف و منافع این کشور با لایه از ابهام همرا است ، بعضی از مقامات نظامی و سیاسی پاکستان هنوز هم فکر میکنند از طریق نیروهای افراطی به جنگ نیابتی ادامه  داد و از طریق جنگ منافعشان را بدست آورده میتوانند ، در حالیکه تاریخچه جنگ ها نشان میدهد که جنگ مانند آتش انتشار  خواهد کرد و در یکجا نخواهد ماند . برخی دیگری در حکومت اسلام آباد ترس دارند با پایان جنگ و برقراری آتش بس دایمی کمک های خارجی که به هدف مبارزه با تروریسم برایشان داده میشد قطع شده و یک منبع عایداتی این کشور از بین برود ، در حالیکه صلح در افغانستان پیامد های خوبی اقتصادی را به کشور های همجوار خواهد داشت ، افغانستان منحیث پل ارتباطی با کشور های آسیایی میانه میتواند نقش مهمی در رشد اقتصادی کشور ها داشته باشد . اضافه بر این ، دو دلیل دیگر که نیت پاکستان را در حمایت از روند جاری صلح مجهول نشان میدهد ،نقد پاکستان از روابط نزدیک افغلنستان و هندوستان است، چیزیکه بار ها از زبان مقامات پاکستان شنیده شده که هندوستان از خاک افغانستان بر علیه پاکستان استفاده میکند و دوم اینکه مشکل تاریخی در قسمت خط فرضی دیورند، تحلیل ها بر این است که پاکستان خواستار ایجاد یک حکومت ضعیف در کابل است که نتواند بحث خط فرضی دیورند را دوباره مطرح سازد ، با وجود این همه به اساس گفته های آخیر مقامات پاکستانی و فشار های خارجی بالای این کشور بخاطری همکاری در پروسه صلح ، امید این میرود که پاکستان گفتار و کردارش را یکی کرده و در پروسه صلح همکاری کند ، به نقل از خبر گزاری مهر از گفته های شاه محمود قریشی وزیر خارجه پاکستان که نقش پاکستان را در روند صلح افغانستان اساسی دانسته ، وپاکستان را شایسته لقب قهرمان صلح منطقه میداند ضمنا عمران خان در بیانات خود به کمک پاکستان از پروسه صلح افغانستان تاکید نموده است .

عمران خان در چهارم اسد سال ۱۳۹۷  گفت افغانستان ملکی است که بیشتر از همه در وضعیت جنگ علیه تروریسم قرار گرفته ، و مردمانی استند که بیشترین رنج را در جنگ تحمل کرده اند . پاکستان خواهان صلح در افغانستان است و اگر در افغانستان صلح باشد یعنی در پاکستان صلح است

عمران خان یازده ماه بعد در جولای ۱۳۹۸ و این بار به عنوان صدراعظم پاکستان اظهار داشت که پاکستان بیشتر از هر کشوری دیگر در دنیا خواستار برقراری صلح در افغانستان است و بیشتر از هر کشوری دیگر به برقراری صلح در افغانستان علاقه مند است

و عمران خان در کابل گفت ؛ پاکستان بیشتر از توقعات افغان ها همکاری خواهند کرد. در شرایط فعلی افغانستان در حالت گذار قرار دارد ، گذار از حالتی بی ثباتی ، نا امنی و جنگ به طرف صلح ، آرامش و پیشرفت بناعا شرایط و اوضاع اقتضا میکند که سیاست های افغانستان به کشور های دخیل در جنگ و کشور های تاثیر گذار در جنگ و صلح بشکل نیک و حسنه به اساس احترام متقابل باشد . ایجاد یک اجماع منطقوی بخاطری حمایت و پشتیبانی از صلح در این مقطع زمانی برای ثبات در افغانستان فواقعاده موثر میباشد ، پاکستان کشور اثر گذاری در صلح افغانستان شناخته میشود و سیاست افغانستان باید با کشور پاکستان واضح و روشن باشد

افغانستان و پاکستان به عنوان دو کشور همسایه روابط پرُتنش ، غیر قابل اعتماد و خصومت آمیز داشتند ،  ولی اکنون که افغانستان در یک موقعیت اساسی و در حال مذاکره با گروپ طالبان قرار دارد ، نقش پاکستان در این مذاکرات اساسی و بنیادی است ، پاکستان با ارتباط  و حمایت که از گروپ طالبان داشته ، میتواند آنها را وادار به قبول مذاکره و صلح بکند دراین شرایط با تشکیل اجماع منطقوی و اجماع بین‌المللی و فشار های کشور های عضو ناتو ، سازمان ملل و ایالات متحده امریکا به پاکستان امید میرود که پاکستان نقش خود را در این مذاکره بازی کند ،  تا ما در این مذاکرات به یک نتیجه برسیم